เลนส์แก้วตา ( Lens ) เป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่หัดเหแสง ที่ผ่านกระจกตาเพื่อให้ไปโฟกัสชัดที่จอประสาทตา ( Retina ) มีลักษณะคล้ายเลนส์นูนและมีความใสมาก ตั้งแต่แรกคลอดเมื่ออายุมากขึ้นเนื้อเลนส์จะมีการสร้างใหม่ตลอดเวลา โดยจะมีการเรียงตัวของเนื้อเลนส์เป็นชั้นคล้ายกับเนื้อหัวหอม ส่วนที่เกิดขึ้นก่อนจะอยู่ชั้นในสุด ขนาดจะโตขึ้นมีความแข็งแรงมากขึ้นและสีจะเหลืองมากขึ้นเมื่ออายุมาก เพิ่มขึ้นในกรณีที่มีการขุ่น

ของเลนส์ แก้วตานี้ไม่ว่าจะสาเหตุใดก็ตาม เรียกว่า ต้อกระจก (Cataract)

                ผู้ป่วยที่เป็นต้อกระจก นอกจากจะมีการมองเห็นลดลงแล้วจะมีการมองเห็นสีที่เปลี่ยนไปแสงที่ผ่านเลนส์ที่ขุ่น จะทำให้เกิดแสงกระจาย ทำให้เห็นแสงพร่า ( Glare ) หรือเห็นเป็นสีรุ้ง   บางครั้งเห็นเป็นอาทิตย์ทรงกรดในเวลากลางวันหรือกลางแจ้ง จะมีการมองเห็นที่ลดลงกว่าในที่มีแสงน้อยหรือกลางคืน เนื่องจากรูม่านตาหดมาอยู่ในช่วงต้อกระจกพอดี   ผู้ป่วยบางรายจะพบว่าเปลี่ยนแว่นตาบ่อยๆ จากสายตาสั้นเพิ่มขึ้นเนื่องจากดัชนีหักเหแสงผ่านเลนส์เพิ่มมากขึ้น ทำให้เกิดสายตาสั้นเพิ่มขึ้นมากบางครั้งในรายที่ต้อกระจกสุกมากเกินไป เลนส์จะบวม ทำให้เกิดภาวะต้อหินเฉียบพลันได้

สาเหตุของต้อกระจก

1.   การติดเชื้อในครรภ์    จะพบว่าในรายที่เป็นหัดเยอรมัน ( German Measles ) หรือการติดเชื้อในช่วงที่มีการตั้งครรภ์ก่อน   3 เดือน ในโรคกลุ่มนี้นอกจากต้อกระจกแล้วยังอาจพบความผิดปกติของอวัยวะอื่นๆ ร่วมด้วยได้แก่   การได้ยินเสียงผิดปกติ, มีความผิดปกติของลิ้นหัวใจซึ่งถ้าเป็นต้อกระจกตั้งแต่แรกเกิดจำเป็นต้องได้รับการรักษาเร็ว หากไม่ได้รับการรักษาทันท่วงทีอาจทำให้เกิดภาวะตากระตุก ( Nystagmus ) หรือ ตาขี้เกียจ ( Amblyopia ) ได้

2. การใช้ยาเป็นเวลานานๆ ในผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวที่จำเป็นต้อง ได้รับต่อเนื่องเป็นประจำ เช่น ยารักษาผู้ป่วยโรคจิต กลุ่ม Phenothiazen  จะมีการสะสมของยาในเลนส์แก้วตา ทำให้เห็นสีมีสีเหลืองมากขึ้น หรือผู้ป่วยที่ได้รับยากลุ่ม Corticosteroid  เช่น ในผู้ป่วยที่เป็นโรค SLE  หรือผู้ป่วยหลังปลูกถ่ายอวัยวะ จะพบว่ามีต้อกระจก เกิดขึ้นได้บ่อยซึ่งรวมถึงผู้ป่วยที่ได้รับยายอดตาที่เป็น Corticosteroid  นานๆ

3.  ภยันตรายหรืออุบัติเหตุต่อตา   ในรายที่มีการกระแทกถูกตา   ก็เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดต้อกระจกได้

4.   ภายหลังการได้รับรังสีบางชนิด    เช่นในผู้ป่วยที่ได้รับการฉายแสง   เพื่อรักษาโรคต่อสมองหรือใบหน้า  ทำให้เกิดต้อกระจกหลังฉายแสงประมาณ   4 – 5  ปี

5.   การอักเสบภายในลูกตา   เช่น   ผู้ป่วยที่เป็นโรครูมาตอยส์     ( Rheumatoide ) ทำให้เกิดต้อกระจก จากการอักเสบร่วมกับการใช้ยานานๆ

6.    โรคประจำตัวบางชนิด   เช่น    เบาหวาน    โดยเฉพาะผู้ป่วยเบาหวานที่ที่ควบคุมระดับน้ำตาลได้ไม่ดี น้ำตาลที่สูงเกินไป    จะเกิดการเปลี่ยนแปลงของเนื้อเลนส์ทำให้เกิดต้อกระจกเร็วกว่าปกติ

7.     ภาวะสูงอายุ    เป็นต้อกระจกที่พบมากที่สุด    เกิดจากการเสื่อมของเลนส์เองตามธรรมชาติ

                การวินิจฉัยโรคต้อกระจก    โดยการวัดมองเห็นที่ลดลง   ร่วมกับการที่มีอาการต่างๆ ของต้อกระจก อาจดูได้ง่ายๆ   โดยใช้การตรวจดูเลนส์แก้วตาด้วยไฟฉายจะพบว่าบริเวณรูม่านตา    จะมีการขุ่นของเลนส์ในรายที่เป็นมากอาจพบว่าต้อกระจกมีสีขาวขุ่นเห็นได้ชัดเจน

                                การรักษา

                การผ่าตัดเป็นวิธีการรักษาต้อกระจกที่ได้ผลดีที่สุดการผ่าตัด   เป็นการเอาเลนส์แก้วตาเดิมที่ขุ่นออก   แล้วใส่เลนส์แก้วตาเทียม ( Intraocular  Lens )   อันใหม่เข้าแทนที่ปกติจะทำจากวัสดุที่ไม่มีปฏิกิริยาต่อต้านของ ร่างกายโดยทำจากพลาสติกชนิด         PMMA

( Polymethyl Metchacrylate ), นอกจากนี้อาจทำจากซิลิโคน ( Silicone ) หรือ อคลิริค

( Acrylic ) เลนส์แก้วตาเทียมจะทำหน้าที่โฟกัสแสงแทนที่ของเดิม โดยก่อนจะผ่าตัดเปลี่ยนจะต้องวัดเพื่อคำนวณหากำลังของเลนส์เพื่อที่จะโฟกัสแสงที่จอประสาทตาพอดีผู้ป่วยสายตาสั้นหรือยาว   ที่มีต้อกระจกหลังจากผ่าตัดเปลี่ยนเลนส์ แล้วจะสามารถแก้ไข ความผิดปกติของสายตาในขณะเดียวกัน

                                วิธีผ่าตัดต้อกระจก

1.   Intracapsular   cataract   extraction   ( ICCE ) เป็นการผ่าตัดเอาตัวเลนส์แก้วตาออกทั้งหมดซึ่งทำกันในอดีต   ปัจจุบันไม่นิยมทำแล้ว วิธีนี้จะไม่สามารถใส่เลนส์แก้วตาเทียม

การพิจารณาผ่าตัดแพทย์จะพิจารณาถึงชนิดของต้อกระจก โรคประจำตัวของผู้ป่วยและสภาพของดวงตา เพื่อนำมาพิจารณา ใช้วิธีใดในการผ่าตัดเพื่อให้เกิดผลดีต่อผู้ป่วยมากที่สุดโดยวิธีปกติได้   เนื่องจากไม่มีถุงเลนส์ที่จะรองรับเลนส์   หลังจากการผ่าตัดจำเป็นต้องใช้แว่นตาหรือเลนส์สัมผัสเพื่อช่วยในการมอง เห็น

2.   Extracapsular   cataract   extraction    ( ECCE ) เป็นการผ่าตัดที่เอาเนื้อเลนส์แก้วตาออก เหลือไว้เฉพาะถุงเลนส์ ( Lens capsule ) วิธีนี้จะสามารถใส่เลนส์แก้วตาเทียม ผู้ป่วยสามารถเห็นได้เลยหลังผ่าตัด   ข้อเสียคือแผลผ่าตัดจะมีขนาดใหญ่และอาจมีภาวะสายตาเอียงได้   เนื่องจากแผลใหญ่

3.   Phacoemulsification   เป็นการผ่าตัดโดยการใช่คลื่นเสียงความถี่สูง ( Ultrasound ) สลายเนื้อเลนส์ให้แตกเป็นอณูและดูดออก   แผลจะมีขนาดเล็กมาก ดังนั้นภาวะสายตาเอียงจะเกิดขึ้นได้น้อยกว่าและแผลหายเร็วกว่าวิธีอื่น   ข้อเสียคือต้องอาศัยเครื่องมือที่มีราคาแพงมาก

           

     การพิจารณาผ่าตัด   แพทย์จะพิจารณาชนิดของต้อกระจก โรคประจำตัวของผู้ป่วย และสภาพของดวงตาเพื่อนำมาพิจารณาใช้วิธีใดในการผ่าตัด เพื่อให้เกิดผลดีต่อผู้ป่วยมากที่สุด

 

 เรียบเรียงโดย   นายแพทย์วิชัย ประสาทฤทธา

สมาคมส่งเสริมวิชาการแว่นตาแห่งประเทศไทย

วันชาวแว่นตาครั้งที่   14 

---